در دنیای امروزی، وب به طور مداوم در حال تکامل است و در نسل‌های مختلفی ارائه می‌شود. Web2 و Web3 دو فاز اصلی توسعه وب هستند. Web2 نسل فعلی وب بوده و Web3 یک تکامل آینده‌نگرانه با فناوری‌های جدید است. این مقاله به مقایسه Web2 و Web3 می‌پردازد و تفاوت‌های آنها را بررسی می‌کند. پس اگر می‌خواهید تفاوت Web2 و Web3 را بدانید با تکنودات همراه شوید.
Web2 و Web3 فناوری‌های مشابه با پیشینه‌های مشابهی هستند. Web2 اساساً بر خواندن و نوشتن محتوا متمرکز است، در حالی که Web3 بر ایجاد محتوا تمرکز دارد. شایان ذکر است Web 3.0 از فناوری‌هایی برای بهبود تبادل اطلاعات بین کاربران وب و افزایش امنیت سایبری استفاده می‌کند.
Web2 در واقع به نسخه‌ای از اینترنت اشاره دارد که امروزه اکثر ما می شناسیم و اینترنت تحت سلطه شرکت‌هایی است که در ازای اطلاعات شخصی شما خدمات ارائه می‌دهند. اما Web3، در زمینه اتریوم، به برنامه‌های غیرمتمرکز که بر روی بلاک چین اجرا می‌شوند، اشاره دارد. در ادامه خواهیم گفت که Web2 چیست و چه کاربردی دارد، Web3 چیست و مزایا و محدودیت‌های آن چگونه است، همچنین به مقایسه و بررسی تفاوت Web2 و Web3 می‌پردازیم.
Web2 چیست؟
Web2 دومین نسل وب است که از اواسط دهه ۱۹۹۰ تا اواسط دهه ۲۰۰۰ ساخته شد. در این نسل، کاربران از طریق سیستم‌های مرکزی شرکت‌ها به محتوا دسترسی دارند. Web2 به دلیل پلتفرم‌های رسانه‌ای اجتماعی نیز شناخته می‌شود که کاربران را قادر می‌سازد تا محتوا را به اشتراک بگذارند و با دیگران در ارتباط باشند. این نسخه‌ی وب، در واقع جمع آوری، تولید و توزیع حجم عظیمی از داده‌ها را تنها با یک کلیک برای کاربران بسیار ساده کرده است. بهترین ویژگی Web 2.0 این است که به کاربران این امکان را می‌دهد تا محتوا ایجاد کرده و آن را در شبکه‌های جهانی توزیع کنند. کانال‌های رسانه‌های اجتماعی مانند اینستاگرام و فیس‌بوک و سایر برنامه‌های پخش ویدئو، وبلاگ‌ها و حتی پادکست‌ها، همگی نمونه‌هایی از پلتفرم‌های Web 2.0 هستند. این نسخه از وب همچنین به دلیل سهولت در اشتراک‌گذاری قطعه‌های موسیقی و ویدیو معروف و محبوب است.
ویژگی‌های Web2
- محتوا محور: Web2 به معنای وب محتوا محور است. کاربران اطلاعات را دریافت می‌کنند و محتواهای مختلف را به اشتراک می‌گذارند. وبسایتها و بلاگ‌ها از ابزارهای متداول در این نسل وب هستند.
- تعاملات انسانی: Web2 فضایی برای تعاملات انسانی را فراهم می‌کند. کاربران می‌توانند نظرات خود را درباره محتواها بنویسند، نظرسنجی‌ها را انجام دهند و با دیگران از طریق پیام‌رسان‌ها در ارتباط باشند.
- بستر اجتماعی: شبکه‌های اجتماعی مهمترین ویژگی Web2 هستند. این شبکه‌ها امکان ایجاد پروفایل شخصی، اشتراک‌گذاری عکس و ویدیو و برقراری ارتباط با دیگران را فراهم می‌کنند.
محدودیت‌های Web2
- مشکل حریم خصوصی و کنترل داده‌ها: یکی از محدودیت‌های Web2، حریم خصوصی و کنترل داده‌ها است. در این نسل، اطلاعات کاربران توسط شرکت‌ها جمع‌آوری و استفاده می‌شود و کاربران به طور کامل بر داده‌های خود کنترل ندارند.
- سانسور و محدودیت آزادی بیان: با توجه به مرکزیت کنترل در Web2، شرکت‌ها قادرند محتوا را مدیریت و سانسور کنند. این مسئله می‌تواند منجر به محدودیت‌هایی در آزادی بیان و دسترسی محدود به اطلاعات شود.
- محدودیت‌هایی در دسترسی مستقیم کاربران: در Web2، واسطه‌گران در فرآیند ارتباط و تعامل بین کاربران قرار دارند. این می‌تواند به محدودیت‌هایی در دسترسی مستقیم کاربران به یکدیگر منجر شود.
Web3 چیست؟
وب ۳.۰ جدیدترین و پربحث‌ترین نسل اینترنت است که پس از ۲.۰، به عنوان سومین نسل وب بر اساس برنامه‌های نرم افزاری پیچیده‌ا‌ی مانند هوش مصنوعی وارد عرصه شد. هدف آن ارائه یک رابط کاربری قابل اعتماد و مبتنی بر داده است. انتظار می‌رود که بلاکچین، متاورس و وب معنایی همگی از طریق Web3 به کار گرفته شوند.
بسیاری از قابلیت‌های Web3 در حال حاضر در وب ۲.۰ وجود دارد. پس چه چیز جدیدی در آن ارائه خواهد شد؟ به دلیل پذیرش رو به رشد فناوری بلاک چین در برنامه‌ها و سایت‌های مختلف، نسخه ۳.۰ در حال تکامل بیشتر است. تمایز اصلی بین وب ۲ و وب ۳ این است که در Web 3.0، کاربران مالک محتوای خود خواهند بود و کنترل کاملی بر استفاده از اینترنت خواهند داشت. از سوی دیگر Web 3.0 توسط فناوری‌های جدید مانند بلاکچین و قراردادهای هوشمند پشتیبانی می‌شود. این نسل به دنبال ایجاد یک اینترنت متمرکز است که کاربران قادر به کنترل بیشتری بر اطلاعات و داده‌هایشان باشند.
ویژگی‌های کلیدی Web3
- بلاکچین و قراردادهای هوشمند: Web3 از فناوری بلاکچین بهره می‌برد. بلاکچین به کاربران اجازه می‌دهد تا بدون واسطه تراکنش‌های مستقیم را انجام دهند. قراردادهای هوشمند نیز به کاربران امکان برنامه‌ریزی تراکنش‌های خود را می‌دهند.
- جهانیت داده‌ها: Web3 به داده‌ها به عنوان دارایی ارزشمند نگاه می‌کند. داده‌ها می‌توانند به صورت متن‌باز و قابل دسترسی باشند و توسط همه استفاده شوند.
- حفظ حریم خصوصی: Web3 بر حفظ حریم خصوصی کاربران تأکید می‌کند. به کمک فناوری‌های رمزنگاری، اطلاعات شخصی کاربران محافظت می‌شوند و تنها با اجازه آنها قابل دسترسی خواهند بود.
مزایای Web3
- حریم خصوصی و مالکیت داده‌ها: Web3 به کاربران اجازه می‌دهد تا به طور کامل به اطلاعات و داده‌های خود دسترسی داشته باشند و آنها را کنترل کنند. در واقع حفظ حریم خصوصی و مالکیت داده‌ها کاملاً در دست کاربران خواهد بود. وب ۳.۰ امنیت و حریم خصوصی را در اولویت قرار می‌دهد. در نتیجه کاربران کنترل کاملی روی داده‌های خود خواهند داشت. آنها این امکان را دارند تا اطلاعات را به اشتراک بگذارند یا آنها را از دسترس خارج کنند.
- امنیت: با توجه به فناوری بلاک چین و ساختار مستقل آن، Web3 در مقایسه با نسخه‌های قبلی ایمن‌تر خواهد بود. در نتیجه امکان حمله‌ی هکر‌ها به چنین شبکه‌هایی بسیار سخت‌تر است و حتی اگر هکری بتواند حمله‌ای انجام دهد، فعالیت‌های او ثبت خواهد شد.
- تراکنش‌های شفاف و مطمئن: تراکنش‌های انجام شده در Web3 به دلیل استفاده از بلاکچین، شفاف و امن هستند. در نتیجه قابلیت بررسی و تایید تراکنش‌ها توسط کاربران کاملاً امکان‌پذیر است.
- تعاملات peer-to-peer: وب ۳ به کاربران این امکان را می‌دهد تا به صورت مستقیم با یکدیگر در تعامل باشند و به واسطه‌گران انسانی نیازی نداشته باشند. این مسئله باعث کاهش هزینه‌ها و افزایش سرعت تعاملات می‌شود.
- وب معناگرایی: وب معناگرایی مرحله بعدی در تکامل اینترنت است. وب معنایی کل تجربه پلتفرم‌های مبتنی بر وب را بهبود می‌بخشد. کاربران ممکن است از فناوری‌های معناگرا برای ایجاد مخازن داده‌های آنلاین، تعریف واژگان و ایجاد قوانین مدیریت داده‌ها استفاده کنند.
محدودیت‌های Web3
- مقیاس پذیری: تراکنش‌ها در web3 کندتر بوده زیرا غیرمتمرکز هستند و تغییرات باید توسط یک گره پردازش شده و در سراسر شبکه منتشر شود.
- UX: تعامل با برنامه‌های web3 می‌تواند به مراحل، نرم افزار و آموزش اضافی نیاز داشته باشد که این می‌تواند مانعی برای پذیرش باشد.
- دسترسی: عدم یکپارچگی در مرورگرهای وب مدرن باعث می‌شود که web3 برای اکثر کاربران کمتر در دسترس باشد.
- هزینه: اکثر سرویس‌های غیرمتمرکز، بخش‌های بسیار کوچکی از کد خود را روی بلاک چین قرار می‌دهند زیرا هزینه‌ی آن بسیار است.
مقایسه Web2 و Web3
- در Web2، شرکت‌ها بخش عمده‌ای از کنترل و تصمیم‌گیری را بر عهده دارند در حالی که در Web3، قدرت تصمیم‌گیری به کاربران و شبکه‌های بلاکچینی منتقل می‌شود.
- Web2 اطلاعات کاربران را جمع‌آوری و مدیریت می‌کند، در حالی که Web3 به کاربران امکان کنترل کامل بر داده‌هایشان را می‌دهد.
- Web2 نیاز به واسطه‌گران و مدیران در فرآیند ارتباط دارد اما Web3 تلاش می‌کند تا نیازمندی به این واسطه‌گران را کاهش دهد و کاربران به صورت مستقیم با یکدیگر در تعامل باشند.
- Web3 با استفاده از بلاکچین، امکان بررسی و تایید تراکنش‌ها و اطلاعات را فراهم می‌کند. این باعث افزایش اعتماد بین کاربران می‌شود.
- پرداخت‌ها در Web2 با پول انجام می‌شود و در واقع از پول مانند دلار آمریکا، در طول معاملات استفاده خواهد شد. از سوی دیگر، Web3 از ارزهای رمزنگاری شده مانند اتریوم یا بیت کوین استفاده می‌کند که ارزهای دیجیتال رمزگذاری شده برای تامین مالی تراکنش‌ها هستند.
- انتقال Web2 سریع‌تر از انتقال Web3 است. وب ۲ اطلاعاتی را که در یک مکان ثابت، عموماً روی یک سرور، با استفاده از HTTP در آدرس‌های وب منحصر به فرد نگهداری می‌شود، اسکن می‌کند. از سوی دیگر، Web3 مالکیت را به تعداد زیادی دیگر اختصاص می‌دهد (تمرکززدایی).
- متداول‌ترین فناوری‌های Web2 عبارتند از – AJAX و JavaScript،HTML5 و CSS3. اما فناوری‌های Web3 شامل ML، یادگیری عمیق، وب معنایی و فناوری‌های غیرمتمرکز هستند.
- Web2 شامل پادکست‌ها، شبکه‌های اجتماعی، وبلاگ‌ها، فیدهای RSS و سایت‌های ویدئویی است اما Web3 دارای برنامه‌های غیرمتمرکز مبتنی بر یادگیری ماشینی و هوش مصنوعی، دنیای مجازی و پورتال‌های سه بعدی است.
سخن پایانی:
در نهایت Web2 و Web3 نسل‌های متفاوتی از اینترنت هستند که هرکدام ویژگی‌ها و چالش‌های خود را دارند. Web2 بر پایه مرکزیت و کنترل شرکت‌ها استوار است، در حالی که Web3 به دنبال ایجاد یک اینترنت غیرمتمرکز و با کنترل کاربران است. با توجه به پتانسیل‌های Web3 در امنیت، حریم خصوصی و تحولات فناوری، انتظار می‌رود که در آینده بتواند نقش مهمی در جامعه و اقتصاد جهانی ایفا کند.
