بر اساس گزارش‌های منتشر شده در بریتانیا، آمارها نشان می‌دهند که بیش از ده درصد از جمعیت این کشور در مراحل مختلف بیماری مزمن کلیوی به سر می‌برند. علاوه بر این، سالانه بالغ بر ششصد هزار نفر با آسیب حاد کلیه مواجه می‌شوند؛ وضعیتی که در آن کلیه‌ها به طور ناگهانی عملکرد صحیح خود را از دست می‌دهند، اما خوشبختانه امکان بهبودی در آن وجود دارد. این آمار نگران‌کننده، اهمیت توجه به سلامت کلیه‌ها و اتخاذ تدابیر پیشگیرانه را بیش از پیش آشکار می‌سازد.
کلیه‌ها به عنوان دو عضو حیاتی در بدن، نقش اساسی در حفظ سلامت عمومی ایفا می‌کنند. وظیفه اصلی آن‌ها، فیلتر کردن مواد زائد، مایعات اضافی و الکترولیت‌هایی نظیر سدیم و پتاسیم از خون است. علاوه بر این، کلیه‌ها در تنظیم فشار خون، تولید گلبول‌های قرمز و حفظ تعادل کلسیم در بدن نیز نقش مهمی دارند.
هنگامی که کلیه‌ها دچار آسیب می‌شوند، توانایی آن‌ها در فیلتر کردن مواد زائد و حفظ تعادل بدن مختل می‌گردد. این امر منجر به تجمع سموم، احتباس مایعات و عدم تعادل در سطح الکترولیت‌ها می‌شود. پیامد این اختلال می‌تواند بروز طیف وسیعی از مشکلات سلامتی، از جمله فشار خون بالا، بیماری‌های قلبی و ضعف استخوان‌ها باشد. در صورت عدم توجه و پیشگیری، آسیب‌های کلیوی می‌توانند به مرور زمان به بیماری مزمن کلیه و در نهایت نارسایی کلیه تبدیل شوند.
با توجه به تأثیرات فراگیر سلامت کلیه‌ها بر عملکرد قریب به تمامی سیستم‌های بدن، اعمال تغییرات ساده در شیوه زندگی می‌تواند نقش مهمی در محافظت از این اندام‌های حیاتی در برابر آسیب‌های احتمالی ایفا کند. در همین راستا، در این مقاله به بررسی ۷ عادت روزانه انسان ها که برای سلامت کلیه‌ها مضر تلقی می‌شوند، می‌پردازیم.
۱. مصرف بی‌رویه مسکن‌ها
مسکن‌های ضدالتهاب غیراستروئیدی که بدون نسخه پزشک در دسترس هستند، نظیر ایبوپروفن و آسپرین، می‌توانند به لوله‌های ظریف کلیه آسیب وارد کنند. این لوله‌های کوچک در کلیه‌ها وظیفه بازگرداندن مواد مغذی و مایعات فیلتر شده به جریان خون را بر عهده دارند.
هنگامی که این لوله‌ها ملتهب می‌شوند یا جریان خون در آن‌ها کاهش می‌یابد، مایعات و مواد زائد باقی‌مانده در آن‌ها به ادرار تبدیل می‌شوند و عملکرد کلیه را مختل می‌کنند. این خطر به ویژه در افراد مسن و کسانی که به بیماری‌های زمینه‌ای دیگر مبتلا هستند، بیشتر است.
متخصصان توصیه می‌کنند افرادی که سابقه بیماری مزمن کلیوی دارند، از مصرف خودسرانه این مسکن‌ها خودداری کرده و تنها با تجویز و تحت نظر پزشک از آن‌ها استفاده کنند. برای کاهش خطر عوارض جانبی، مصرف مسکن‌ها باید در کوتاه‌ترین زمان ممکن و با دوز توصیه شده بر روی بسته‌بندی صورت گیرد.
۲. عدم مصرف کافی آب
آب نقش حیاتی در دفع مواد زائد از طریق کلیه‌ها ایفا می‌کند. افرادی که به میزان کافی آب نمی‌نوشند، به ویژه در هوای گرم، ممکن است در معرض خطر آسیب کلیه قرار بگیرند. کم‌آبی بدن منجر به غلیظ شدن ادرار و افزایش سطح مواد معدنی و سایر مواد زائد در آن می‌شود. این وضعیت خطر ابتلا به سنگ کلیه و عفونت‌های دستگاه ادراری را افزایش می‌دهد که هر دوی آن‌ها می‌توانند به کلیه‌ها آسیب برسانند.
اگرچه برخی افراد مبتلا به بیماری‌هایی مانند بیماری کبد یا نارسایی قلبی ممکن است محدودیت مصرف مایعات داشته باشند، اما برای عموم افراد، نوشیدن بین ۱.۵ تا ۲ لیتر آب (حدود شش تا هشت لیوان) در روز توصیه می‌شود.
۳. مصرف بیش از حد الکل
کلیه‌ها مسئول تنظیم میزان آب در بدن هستند. مصرف الکل می‌تواند منجر به کم‌آبی بدن شده و در نتیجه نحوه عملکرد کلیه‌ها را تغییر دهد. علاوه بر این، مصرف بیش از حد الکل می‌تواند فشار خون را نیز افزایش دهد که خود عامل خطر دیگری برای آسیب به کلیه‌ها محسوب می‌شود. اگرچه عموم مردم از تأثیر مخرب الکل بر کبد آگاه هستند، اما آسیب کبدی ناشی از مصرف الکل نیز می‌تواند به نوبه خود به کلیه‌ها فشار وارد کرده و عملکرد آن‌ها را مختل کند.
سازمان بهداشت ملی بریتانیا (NHS) به مردان و زنان توصیه می‌کند که بیش از ۱۴ واحد الکل در هفته مصرف نکنند و این میزان را به طور ایده‌آل در طول هفته و با در نظر گرفتن روزهای بدون مصرف الکل توزیع کنند. این میزان معادل یک لیوان شراب استاندارد (دو واحد) یا یک لیوان آبجو با درصد الکل پایین (دو واحد) در روز است.
۴. استعمال دخانیات
اکثر افراد می‌دانند که سیگار کشیدن می‌تواند خطر ابتلا به سرطان و بیماری‌های قلبی را افزایش دهد. اما استعمال دخانیات به طور مستقیم نیز از طریق مکانیسم‌های مختلف به کلیه‌ها آسیب می‌رساند. دود سیگار حاوی مواد شیمیایی سمی مانند کادمیوم است که می‌تواند به بافت کلیه آسیب برساند.
سیگار کشیدن همچنین باعث ایجاد استرس اکسیداتیو (وضعیتی که در آن مولکول‌های مضر به نام رادیکال‌های آزاد به سلول‌های بدن آسیب می‌رسانند) می‌شود و می‌تواند عروق خونی را باریک کرده و به پوشش داخلی آن‌ها آسیب برساند، که این امر می‌تواند منجر به آسیب کلیه شود.
علاوه بر این، استعمال دخانیات خطر ابتلا به سایر بیماری‌هایی که می‌توانند به کلیه‌ها آسیب برسانند، از جمله دیابت و فشار خون بالا را نیز افزایش می‌دهد. هیچ سطح ایمنی برای مصرف سیگار وجود ندارد، بنابراین بهترین راه برای حفظ سلامت، ترک کامل آن با کمک متخصصان بهداشتی است.
۵. داشتن اضافه وزن
شاخص توده بدنی (BMI) سالم بین ۱۸.۵ تا ۲۴.۹ در نظر گرفته می‌شود. مقادیر بالاتر از این محدوده به عنوان اضافه وزن یا چاقی طبقه‌بندی می‌شوند. با این حال، BMI تنها معیار سنجش اضافه وزن نیست و گاهی اوقات می‌تواند گمراه‌کننده باشد.
اندازه‌گیری دور کمر می‌تواند شاخص بهتری برای سنجش چربی‌های ناحیه میانی بدن باشد. تحقیقات نشان داده است که چاقی مرکزی خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و دیابت دو علت شایع بیماری کلیوی را افزایش می‌دهد. چاقی ممکن است با ایجاد اختلال در مواد شیمیایی موجود در بافت چربی، به طور مستقیم به کلیه‌ها آسیب برساند.
اتخاذ یک رژیم غذایی سالم در کنار ورزش منظم می‌تواند به کاهش وزن و حفظ سلامت کلیه‌ها کمک کند. برخی تحقیقات نشان داده‌اند که فعالیت بدنی خطر ابتلا به بیماری کلیوی را کاهش می‌دهد. متخصصان توصیه می‌کنند که حداقل ۳۰ دقیقه فعالیت هوازی را پنج روز در هفته در برنامه روزانه خود داشته باشد و به تدریج شدت و مدت آن را افزایش دهید.
۶. انتخاب غذاهای ناسالم و فرآوری شده
غذاهای فوق فرآوری شده محصولاتی هستند که حاوی مواد افزودنی نظیر چربی‌ها، قندها، نمک‌ها و مواد نگهدارنده، رنگ‌های مصنوعی و طعم‌دهنده‌ها هستند تا طعم و ماندگاری آن‌ها بهبود یابد. نمونه‌هایی از این غذاها شامل گوشت‌های فرآوری شده مانند سوسیس، نوشابه‌های گازدار و نان‌های بسته‌بندی شده است. این نوع غذاها با مشکلات مختلف سلامتی از جمله چاقی، بیماری‌های قلبی و دیابت نوع ۲ مرتبط هستند.
مطالعات اخیر ارتباط مصرف بالای غذاهای فوق فرآوری شده با بیماری‌های کلیوی را نیز نشان داده‌اند. یک مطالعه آمریکایی که بر روی ۱۴۰۰۰ بزرگسال به مدت ۲۴ سال انجام شد، نشان داد که خطر ابتلا به بیماری کلیوی در افرادی که مقدار زیادی از این نوع غذاها مصرف می‌کردند، ۲۴ درصد بیشتر بود. در طول این مطالعه، نزدیک به ۵۰۰۰ نفر از شرکت‌کنندگان به بیماری مزمن کلیوی مبتلا شدند.
رژیم‌های غذایی سرشار از نمک نیز می‌توانند برای سلامت کلیه‌ها مضر باشند، به ویژه در افرادی که از قبل به بیماری کلیوی مبتلا هستند. کلیه‌ها وظیفه تصفیه آب اضافی خون و حفظ تعادل بین سدیم و پتاسیم را بر عهده دارند.
مصرف بیش از حد نمک این تعادل را بر هم زده، عملکرد کلیه را کاهش می‌دهد و باعث افزایش فشار خون می‌شود که خود فشار بیشتری بر کلیه‌ها وارد کرده و می‌تواند منجر به بیماری کلیوی شود. متخصصان توصیه می‌کنند که مصرف نمک روزانه به حداکثر شش گرم (معادل یک قاشق چایخوری) محدود شود.
۷. کمبود خواب
شواهد علمی نشان می‌دهند که کیفیت و مدت زمان خواب با سلامت کلیه‌ها ارتباط مستقیم دارد. یک مطالعه نشان داده است که کمبود خواب خطر ابتلا به بیماری مزمن کلیوی را افزایش می‌دهد. تحقیقات در این زمینه همچنان ادامه دارد، اما به نظر می‌رسد خواب کمتر از شش ساعت یا بیشتر از ده ساعت در روز می‌تواند به کلیه‌ها آسیب برساند. میزان خواب مطلوب برای اکثر افراد بین هفت تا نه ساعت در شب است.
در پایان، لازم به ذکر است که برخی عوامل مانند سن و سابقه خانوادگی از کنترل ما خارج هستند، اما بسیاری از عادات روزانه را می‌توان برای حفظ و ارتقای سلامت کلیه‌ها تغییر داد. با اتخاذ سبک زندگی سالم، تغذیه مناسب، مصرف کافی آب و اجتناب از عادات مضر، می‌توان گام‌های مؤثری در جهت محافظت از این اعضای حیاتی برداشت.
__ تکنو دات مرجع اخبار تکنولوژی __
