معرفی مدل OpenAI o1: تحول جدید در استدلال هوش مصنوعی
شرکت OpenAI اولین سری از مدل‌های استدلال خود را با نام o1 معرفی کرده است. با این مدل، ChatGPT می‌تواند بهتر به درخواست‌ها پاسخ دهد و حتی فرایند فکری خود را به کاربر نشان دهد.
مدت‌ها شایعاتی درباره مدل جدید OpenAI با نام “استرابری” وجود داشت. اما به جای این نام، OpenAI مدل o1 را عرضه کرده که بسیاری از شایعات به آن اشاره داشتند. این مدل قابلیت‌های استدلالی قوی‌تری نسبت به مدل‌های قبلی دارد.
علاوه بر o1، مدل کوچک‌تری به نام o1 mini نیز عرضه شده که از نظر هزینه و پیچیدگی ارزان‌تر و ساده‌تر است. OpenAI همچنان به ارائه نسخه‌های کوچکتر و مقرون‌به‌صرفه‌تر مانند GPT-4o mini برای توسعه‌دهندگان ادامه می‌دهد.
نام جدید این مدل‌ها به نوعی نشان‌دهنده شروعی تازه است. شماره‌گذاری مدل‌های قدیمی کمی گیج‌کننده شده بود و حالا OpenAI با بازنشانی شماره به “۱”، به یک مسیر جدید وارد شده است.
هزینه اجرای مدل o1 نسبت به مدل‌های قبلی بیشتر است و زمان پاسخ‌دهی آن کمی کندتر است. اما این مدل فعلاً در مرحله “پیش‌نمایش” است و نشان می‌دهد که هنوز در مراحل اولیه توسعه قرار دارد.
مدل o1 نه تنها از نظر توانایی، بلکه در روش‌های آموزشی نیز متفاوت است. این مدل با الگوریتم‌های جدید و داده‌های تازه آموزش داده شده و قادر است مسائل پیچیده علمی، ریاضی و برنامه‌نویسی را با استدلال حل کند. در این مدل از یادگیری تقویتی استفاده شده که مبتنی بر پاداش و تنبیه است و به جای پیش‌بینی کلمات بعدی، مدل با زنجیره‌ای از سوالات و پاسخ‌ها به حل مسائل می‌پردازد. این تغییرات مدل را به سمت دقت بیشتر هدایت کرده، اما هنوز احتمال خطا وجود دارد.
وقتی یک درخواست به مدل o1 داده می‌شود، این مدل شروع به “فکر کردن” می‌کند و ممکن است فرایند فکری خود را به کاربر نشان دهد. این قابلیت استدلال به مدل کمک کرده تا در آزمون المپیاد بین‌المللی ریاضی امتیاز ۸۳٪ را کسب کند؛ در حالی که GPT-4o تنها ۱۳٪ امتیاز گرفته بود.
با وجود اینکه o1 فرایند فکر کردن خود را به کاربر نشان می‌دهد، اما این فرایند محدودیت زمانی دارد. طبق گزارش The Verge، گاهی مدل در نزدیکی این محدودیت می‌گوید: “اوه، وقتم داره تموم میشه، اجازه بدید سریع‌تر جواب بدم.”
در حالی که مدل o1 برای مسائل پیچیده با دانش گسترده مناسب است، مدل کوچکتر o1-mini برای کارهای ساده‌تر مثل برنامه‌نویسی و ریاضیات کاربرد بیشتری دارد و هزینه آن هم ۸۰٪ کمتر از مدل اصلی است.
یکی از محدودیت‌های o1-mini این است که قابلیت‌هایی مثل مرور اینترنت یا دریافت فایل‌ها و تصاویر را ندارد، ولی OpenAI در حال کار روی اضافه کردن این ویژگی‌ها است. این مدل عمومی نیست و بیشتر برای افرادی مثل محققان، فیزیکدانان، اقتصاددانان و توسعه‌دهندگان نرم‌افزار که نیاز به حل مسائل پیچیده دارند، مناسب است.
چه کسانی به این مدل دسترسی دارند؟ کاربران ChatGPT Plus و Team از امروز می‌توانند به مدل‌های o1-preview و o1-mini دسترسی داشته باشند و کاربران Edu و Enterprise هم از هفته آینده دسترسی پیدا می‌کنند. کاربران رایگان فعلاً به این مدل‌ها دسترسی ندارند، ولی شرکت اعلام کرده که در حال کار روی ارائه o1-mini برای کاربران رایگان است.
محدودیت استفاده چقدر است؟ کاربران Plus و Team می‌توانند ۳۰ پیام هفتگی با o1 و ۵۰ پیام هفتگی با o1-mini ارسال کنند. توسعه‌دهندگان API در سطح ۵ هم می‌توانند از هر دو مدل استفاده کنند، ولی محدودیت نرخ ۲۰ درخواست در دقیقه دارند. هزینه استفاده از o1 در API بالاست: ۱۵ دلار برای هر میلیون ورودی و ۶۰ دلار برای هر میلیون خروجی، در حالی که هزینه GPT-4o برای ورودی ۵ دلار و برای خروجی ۱۵ دلار است.
چگونه به مدل‌ها دسترسی داشته باشیم؟ مدل‌های o1 و o1-mini از طریق منوی ChatGPT در دسترس هستند و کاربران می‌توانند به صورت دستی مدل موردنظر خود را انتخاب کنند. OpenAI همچنین در حال کار روی امکانی است که ChatGPT بتواند به طور خودکار و بر اساس درخواست کاربر، مدل مناسب را انتخاب کند.
OpenAI با انتشار مدل‌های o1 و o1-mini بار دیگر خود را از سایر شرکت‌ها متمایز کرده است. اگر این مدل واقعاً بتواند وظایف استدلالی پیچیده را به خوبی انجام دهد، می‌تواند گامی بزرگ به سوی هوش مصنوعی عمومی (AGI) باشد. هرچند برخی کاربران اولیه گفته‌اند که مدل در برخی از سوالات ساده دچار مشکل می‌شود.
با این حال، انتظار می‌رود که به‌روزرسانی‌های آینده مدل o1 عملکرد آن را بهبود بخشد. همچنین OpenAI همچنان به توسعه و ارائه مدل‌های جدید سری GPT ادامه می‌دهد، بنابراین ممکن است نسخه‌های پیشرفته‌تری مانند GPT-5 نیز به زودی معرفی شوند.
