مریخ منشا مواد اولیه حیات در زمین را فاش کرد؟
حتماً یادتونه که یه دهه پیش یه ربات کاوشگر روی مریخ فرود اومد و بالاخره یه جواب خیلی مهم پیدا کرد: سیاره سرخ مواد آلی داره، توی رسوبات کف دریاچه‌های باستانیش قایم شده.
از اون موقع تا حالا دانشمندا توی مریخ دنبال مولکول های آلی می‌گردن و فهمیدن که این مولکول‌ها همه جا توی مریخ پخش شدن.
البته این به معنی پیدا کردن موجود فضایی نیست. خیلی از روش‌های دیگه هم هست که می‌تونه مولکول‌های آلی درست کنه، بدون اینکه هیچ موجود زنده‌ای دخیل باشه.
اما یه سوال مهم پیش میاد: این مولکول‌ها از کجا اومدن؟
تیمی از محققان به سرپرستی یویچیرو اونو، یه سیاره‌شناس توی یه موسسه توی توکیو، یه کشف جالب کردن. اون‌ها فهمیدن که این مولکول‌ها توی جو مریخ درست شدن. توی جو مریخ، دی‌اکسید کربن با نور فرابنفش خورشید برخورد میکنه و یه غبار از مولکول های کربن درست میکنه که روی سطح سیاره می‌شینه.
شاید به اندازه پیدا کردن موجود فضایی هیجان‌انگیز نباشه، ولی این کشف می‌تونه بهمون کمک کنه بفهمیم که چطور مواد اولیه حیات، میلیاردها سال پیش توی سیاره خودمون، زمین، به وجود اومدن.
متیو جانسون، یه شیمیدان توی دانشگاه کپنهاگ، میگه:
“این مولکول‌های پیچیده کربنی، بلوک‌های سازنده حیات هستن. میشه گفت که این‌ها مواد اولیه اولیه حیات هستن. حالا یه سوال قدیمی پیش میاد: مرغ یا تخم مرغ؟ ما فهمیدیم که مواد آلی توی مریخ بدون وجود هیچ موجود زنده‌ای، از طریق واکنش‌های شیمیایی توی جو درست شدن. این میشه تخم مرغ. ولی هنوز مونده که بفهمیم آیا این مواد آلی باعث به وجود اومدن حیات توی سیاره سرخ شدن یا نه.”
مدتیه که دانشمندا فکر می‌کنن که فتولیز (فرآیندی که توی اون مولکول‌ها با نور تجزیه می‌شن) توی شیمی آلی سطح مریخ نقش داره. سال ۲۰۱۳ جانسون و دو تا از همکارهاش یه مقاله بر اساس شبیه‌سازی‌ها در این مورد نوشتن و بعد از اون هم تحقیقات دیگه ای انجام شد.
اما چیزی که کم بود، یه مدرک محکم از مریخ بود که با نتایج شبیه‌سازی‌ها مطابقت داشته باشه.
فتولیز CO2 مونوکسید کربن و اتم‌های اکسیژن تولید میکنه. دو نوع ایزوتوپ یا جرم پایدار کربن وجود داره: کربن ۱۲ که ۶ پروتون و ۶ نوترون داره و کربن ۱۳ که ۶ پروتون و ۷ نوترون داره.
فتولیز روی ایزوتوپ سبک‌تر (کربن ۱۲) سریع‌تر عمل میکنه.
بنابراین، وقتی نور فرابنفش یه ترکیب از دی‌اکسید کربن C-12 و C-13 رو توی جو تجزیه میکنه، مولکول‌های C-12 سریع‌تر از بین می‌رن و یه مقدار زیادی دی‌اکسید کربن C-13 باقی میمونه.
چند سال پیش این غنی‌سازی کربن ۱۳ توی جو کشف شده بود. دانشمندا یه شهاب سنگ که از مریخ اومده بود و توی قطب جنوب افتاده بود رو آنالیز کردن. این شهاب سنگ حاوی مواد معدنی کربناتی بود که از CO2 توی جو مریخ درست شده بود.
جانسون میگه:
“نکته جالب اینه که نسبت ایزوتوپ‌های کربن توی این شهاب سنگ دقیقاً با چیزی که توی شبیه‌سازی‌های شیمیایی کوانتومی پیش‌بینی کرده بودیم مطابقت داره. ولی یه جای کار می‌لنگید. ما یه تیکه دیگه از این پازل رو گم کرده بودیم: محصول دیگه این فرآیند شیمیایی. بالاخره تونستیم این تیکه رو هم پیدا کنیم.”
چند سال پیش، این غنی‌سازی کربن ۱۳ توی جو کشف شده بود. دانشمندا یه شهاب سنگ که از مریخ اومده بود و توی قطب جنوب فرود اومده بود رو آنالیز کردن. این شهاب سنگ حاوی مواد معدنی کربناتی بود که از CO2 توی جو مریخ درست شده بود.
