۱۰ تکنیک برتر برای مطالعه بهتر (بدون اینکه بیشتر درس بخونی)
یادمه دوران دبیرستان، کتابام رو پر از هایلایت می کردم. فکر می کردم رنگ های مختلف قراره چیزای مختلفی رو به من یاد بدن. ولی بعداً فهمیدم که اصلاً از این هایلایت ها چی می فهمم.
موقع درس خوندن هم کلی یادداشت برمی داشتم. ولی بیشترشون فقط کپی پیست متن کتاب یا جملات دیگه بودن. اصلاً فایده ای نداشتن، فقط دست خطم رو قوی تر کردن.
سانا، که الان روانشناس شده، میگه: “هیچ کس به من یاد نداد که چطور درس بخونم.” برای همین تو دانشگاه خیلی اذیت شد. اون الان توی دانشگاه آتاباسکا توی کانادا درس می ده و تحقیق می کنه که چطور دانش آموزا می تونن بهتر یاد بگیرن.
داشتن مهارت های خوب برای درس خوندن همیشه مهمه، ولی الان که با این ویروس کرونا همه چی به هم ریخته، بیشتر هم مهم شده. سانا میگه خیلی از دانش آموزا نگران سلامتی خودشون یا خونوادشون هستن و استرس زیادی دارن.
به خاطر وضعیت های جدید، خیلی از دانش آموزا مجبور شدن با فرمت های مختلف آموزشی کنار بیان. مثلاً بعضی ها تو مدرسه حضوری درس می خونن با ماسک و فاصله گذاری اجتماعی، بعضی ها هم آنلاین درس می خونن و بعضی ها هم یه مدتی حضوری و یه مدتی آنلاین.
همه این شرایط می تونه تمرکز رو از درس خوندن کم کنه. و چون معلم یا پدر و مادری نیست که مدام بالای سرشون باشه، باید خودشون برنامه ریزی کنن و بیشتر درس بخونن. ولی خیلی از دانش آموزا اصلاً این مهارت ها رو یاد نگرفتن. سانا میگه اینجوری میشه که انگار بهشون میگیم “فقط با شنا کردن میتونی شنا یاد بگیری”
خبر خوب اینه که علم میتونه بهمون کمک کنه.
بیش از ۱۰۰ ساله که روانشناسان دارن تحقیق می کنن که چه جوری میشه بهتر درس خوند. یه سری از نکات هستش که برای همه درس ها مفیده. مثلاً اینکه همه چیز رو یهو نذارین برای شب امتحان! و به جای اینکه فقط مطالب رو مرور کنین، خودتون رو امتحان کنین.
بعضی از تکنیک ها هم برای درس های خاص بهتر جواب میدن. مثلاً استفاده از نمودار یا خلاصه نویسی از مطالب.
در اینجا ۱۰ تا نکته برای درس خوندن بهتر آورده شده:
-
تمرین، کلید اصلیه
موزیسین‌ها ساز می‌زنن، ورزشکارا تمرین می‌کنن، و ما هم باید برای یادگیری تلاش کنیم.
کاترین راسون، یه روانشناس، میگه: “بهترین کاری که میتونی برای به خاطر سپردن اطلاعات انجام بدی، تمرین کردنه.” توی یه مطالعه، دانش‌آموزانی که چند هفته تست می‌دادن، تو امتحان نهایی بیشتر از یه نمره کامل بهتر از کسایی بودن که فقط درس می‌خوندن.
تو یه مطالعه دیگه، دانشجوها یه چیزایی رو خوندن و بعدش تست دادن. یه گروه فقط یه بار تست دادن، ولی گروه دیگه چند بار تست دادن با فاصله‌های کوتاه. گروه دوم بعد از یه هفته مطالب رو بهتر یادشون بود.
۲. فقط کتاب و جزوه رو ولول نکن
سینتیا نبل، یه روانشناس دیگه، می‌گفت که قبلاً فقط کتاب و جزوه می‌خوند. ولی الان می‌دونه که این یکی از بدترین روش‌های مطالعه‌ست.
تو یه مطالعه، یه گروه یه متن رو دو بار خوندن و گروه دیگه فقط یه بار. بعد از خوندن، از هر دو گروه تست گرفتن. محققان دیدن که فرقی بین نمره‌های دو گروه نیست.
مک‌دانیل، یه نویسنده دیگه، میگه که وقتی مطالب رو دوباره می‌خونی، فقط سطحی یاد می‌گیری. به جای بازخوانی، باید خودت رو امتحان کنی.
۳. خودت رو امتحان کن
مطالعه‌ای که نبل انجام داده بود، نشون داد که یه روش دیگه هم برای درس خوندن هست. قبل از امتحان، مادرش ازش سوال می‌پرسید. نبل میگه: “این یه جورایی تمرین بازیابی بود و یکی از بهترین روش‌های مطالعه‌ست.” بعداً نبل خودش رو امتحان می‌کرد. مثلاً، تعاریف رو می‌پوشوند و سعی می‌کرد معنی هر کدوم رو به خاطر بیاره.
راوسون و بقیه تو یه مطالعه دیگه نشون دادن که تمرین بازیابی میتونه به همه کمک کنه، حتی به کسایی که مشکل تمرکز دارن.
سانا یه پیشنهاد داره:
“هر وقت یه چیز جدید یاد می‌گیری، یه دسته فلش‌کارت درست کن. یه طرف سوال بنویس و طرف دیگه جواب.”
میتونی با دوستات هم فلش‌کارت بازی کنی.
نبل هم یه چیز دیگه اضافه میکنه:
“خودت رو به همون روشی که معلم سوال می‌پرسه، امتحان کن.”
البته نبل میگه که نباید خیلی راحت بگیری. یه بار تو یه مطالعه از دانش‌آموزان خواستن که برای هر درس یه سوال مسابقه بنویسن. بعد دانش‌آموزان باید به سوال یکی از همکلاسی‌هاشون جواب می‌دادن. نتایج اولیه نشون داد که نمره دانش‌آموزان تو امتحان‌های بعدی، از وقتی که معلم سوال می‌داد بدتر شده بود. نبل فکر میکنه که شاید سوالای دانش‌آموزان خیلی ساده بودن.
معلما معمولاً سوالای عمیق‌تر می‌پرسن. فقط نمی‌خوان که تعریف یه چیزی رو بلد باشی. اونا می‌خوان که ایده‌ها رو با هم مقایسه و تحلیل کنی. اینجاست که تفکر انتقادی به کار میاد.
۴. اشتباه کردن اشکالی نداره، فقط یادت باشه ازش درس بگیری
مهم اینه که خودتو محک بزنی، فرقی نمی‌کنه چقدر طول بکشه. یه مطالعه توی سال ۲۰۱۶ توسط کورنل و همکاراش اینو نشون داده. کورنل میگه که مهم‌تر از همه اینه که بعدش چک کنی ببینی درست بوده یا نه. بعد برو رو اشتباهت تمرکز کن.
راز یادگیری: اشتباه کردن باعث میشه بفهمی چی رو متوجه نشدی
کورنل میگه: “اگه جوابو نفهمی، داری وقتتو تلف می‌کنی. ولی اگه بعدش جواباتو چک کنی، میتونی از وقت مطالعه‌ت بهتر استفاده کنی. اینطوری می‌فهمی که کجا بیشتر به کمک نیاز داری.”
استوارت فایرستاین، یه زیست‌شناس توی دانشگاه کلمبیا، توی کتابش به اسم “شکست: چرا علم انقدر موفقه؟” میگه که اشتباه کردن میتونه چیز خوبی باشه. اون معتقد به اینه که اشتباهات در واقع کلید یادگیری هستن.
۵. خودتو توی یه چیز گیر ننداز، یه کم از همه چیز امتحان کن
تو خیلی از مواقع، بهتره که یه کم تنوع به خودآزمایی‌هات بدی. فقط رو یه چیز تمرکز نکن، سعی کن با چیزای مختلف خودتو محک بزنی. روانشناس‌ها به این کار “interleaving” یا هم‌نشینی میگن.
سعی کن حل کنی و به یاد بیاری، بعدش چک کن ببین درست بوده یا نه.
روانشناس‌ها میگن که تمرین بازیابی، یادگیری و حافظه‌ت رو قوی‌تر میکنه. مثلاً یه سری مسأله حل کن یا سعی کن یه سری اطلاعات رو به خاطر بسپاری. بعدش چک کن ببین درست بوده یا نه.
آزمون‌ها معمولاً یه جوری طراحی می‌شن که توشون از سوالات مختلف باشه. interleaving یا هم‌نشینی میتونه بهت کمک کنه که بهتر یاد بگیری. اگه یه مفهوم رو مدام و مدام تکرار کنی، حوصله‌ت سر می‌ره و دیگه بهش دقت نمی‌کنی. تمرین‌هاتو قاطی پاتی کن و ببین که چطوری مفاهیم از هم جدا می‌شن. اینطوری میتونی ببینی که چطوری مفاهیم مختلف با هم مرتبط هستن یا یه الگویی رو تشکیل میدن.
مثلاً فرض کن داری حجم اشکال مختلف رو توی ریاضی یاد می‌گیری. میتونی یه عالمه مسأله حل کنی که فقط مربوط به حجم یه گوه باشه. بعدش میتونی بری سراغ یه سری سوالات دیگه که توش فقط از یه شکل خاص استفاده شده. یا مثلاً میتونی اول حجم یه مخروط رو یاد بگیری و بعدش بری سراغ حجم یه گوه. بعدش ممکنه بخوای حجم یه نیم‌مخروط یا یه کره رو یاد بگیری. بعد میتونی یه جوری همه اینارو با هم قاطی پاتی کنی. حتی میتونی تو بعضی از تمرین‌ها، جمع و تقسیم رو هم با هم ترکیب کنی.
راسون و یه گروه دیگه از محققان، از یه سری دانشجو خواستن که هر کدوم از این دو روش رو امتحان کنن. توی گزارشی که سال گذشته توی مجله‌ی Memory & Cognition چاپ شد، این محققان گفتن که کسایی که سوالات تمرینی‌شون رو قاطی پاتی حل کرده بودن، تو آزمون بهتر عمل کرده بودن تا کسایی که فقط یه نوع سوال رو حل کرده بودن.
یه سال قبل از اون هم، سانا و یه گروه دیگه از محققان نشون داده بودن که interleaving یا هم‌نشینی میتونه به دانش‌آموزایی که حافظه‌ی کاری قوی یا ضعیفی دارن کمک کنه. حافظه‌ی کاری بهت کمک میکنه که توی یه فعالیت، مثلاً دنبال کردن یه دستور غذا، مسیرتو گم نکنی.
۶. از تصاویر و نمودارها استفاده کنید
نبل میگه که به نمودارها و تصاویر توی کتاب‌ها و کلاس‌ها دقت کنید. این تصاویر می‌تونن به شما کمک کنن تا مطالب رو بهتر به خاطر بسپارید. حتی اگه خودتون عکسی پیدا نکردید، کشیدن یه طرح ساده هم میتونه خیلی مفید باشه.
مک‌دانیل و دانگ بوی یه تحقیق انجام دادن. به یه گروه از دانش‌آموزان یه متن در مورد ترمز و پمپ ماشین دادن و بهشون گفتن که می‌تونن روی متن نقاشی بکشند. یه گروه دیگه فقط باید خلاصه‌نویسی می‌کردن و گروه سوم فقط یادداشت برداری می‌کردن. نتیجه این شد که نقاشی به همه دانش‌آموزان کمک کرد تا مطالب رو بهتر یاد بگیرن، حتی کسایی که خلاصه‌نویسی یا یادداشت برداری بلد نبودن.
۷. به دنبال نمونه های ملموس باشید
رومل هم یه تحقیق دیگه انجام داده. به یه گروه از دانش‌آموزان متن‌هایی در مورد دانشمندان مختلف دادن و در کنار متن، نقاشی‌های کارتونی هم کشیده بودن. مثلا، در کنار متن مربوط به آلفرد بینه، یه نقاشی از یه راننده ماشین مسابقه با کلاه ایمنی کشیده بودن. دانش‌آموزانی که نقاشی‌ها رو دیده بودن، توی امتحان بهتر از بقیه عمل کردن.
نبل میگه که مثال‌ها هم می‌تونن خیلی کمک کننده باشن. مثلا، اگه می‌خواید بفهمید “ترش” چه طعمیه، به لیمو یا سرکه فکر کنید. اینجوری خیلی راحت‌تر می‌تونید مفهوم ترشی رو درک کنید و به خاطر بسپارید. مثال‌ها به شما کمک می‌کنن تا طعم‌های دیگه رو هم به خاطر اسیدها تشخیص بدید.
تحقیقات نشون داده که داشتن حداقل دو مثال میتونه به شما کمک کنه تا از اطلاعات در موقعیت‌های جدید استفاده کنید.
۸. حفظ کردن عمیق تر
به جای حفظ کردن بدون فکر، سوال بپرسید! چرا اینطوره؟ چطور به وجود اومده؟ چرا مهمه؟
با این کار اطلاعات را به هم مرتبط میکنید و یه شبکه ی قوی توی ذهنتون ایجاد میشه که یادگیری و به خاطر سپردن رو آسون تر میکنه.
مثلا به جای حفظ کردن یه سری اسم و تاریخ، سعی کنید بفهمید دلیل کارها چی بوده.
۹. برنامه ریزی و پایبندی به آن
- یه برنامه ریزی دقیق برای مطالعه و مرور داشته باشید و بهش پایبند باشید.
- از یه تقویم یا یه اپلیکیشن برای برنامه ریزی استفاده کنید.
- یه مکان و زمان مشخص برای مطالعه در نظر بگیرید و بهش پایبند باشید.
- در حین مطالعه گوشی تون رو خاموش کنید یا بذارید یه جای دیگه.
- به خودتون استراحت های کوتاه بدید، مثلا ۲۵ دقیقه مطالعه و ۵ دقیقه استراحت.
- مطالعه رو به یه اولویت تبدیل کنید و حتی اگه کارهای دیگه ای هم دارید، به برنامه تون پایبند باشید.
۱۰. یه نفس عمیق بکش و با خودت مهربون باش
هممون می‌دونیم درس خوندن توی این اوضاع کرونا اصلاً کار راحتی نیست. اما یادت باشه که معلم‌ها و همکلاسی‌هاتم دارن سختی می‌کشن. همه ما ترس‌ها، نگرانی‌ها و سوالاتی داریم.
چند تا نکته برای اینکه توی این شرایط بهتر درس بخونی:
- برنامه‌ریزی داشته باش: سعی کن یه برنامه‌ریزی منظم داشته باشی و بهش پایبند باشی.
- به اندازه کافی بخواب: خواب کافی خیلی مهمه، مخصوصاً توی شب‌های قبل از امتحان. اما نه فقط شب قبل، بلکه باید سعی کنی هفته‌ها یا ماه‌ها قبل از امتحان به اندازه کافی بخوابی. دکتر نبل میگه که خواب برای یادگیری خیلی مهمه.
- ورزش کن: ورزش کردن هم بهت کمک میکنه که بهتر درس بخونی.
- استرس نداشته باش: اگه همه این کارها برات سخته، استرس نداشته باش. دکتر نبل میگه که اگه همه این کارها برات یهو زیاد به نظر میرسه، سعی کن هر هفته یا هر دو هفته یه مهارت جدید مطالعه به برنامه‌ات اضافه کنی. یا حداقل یه مدت جلسات مطالعه‌ات رو خلوت کن و فقط روی مرور مطالب تمرکز کن. با گذشت زمان که مهارت بیشتری پیدا کردی، میتونی کم‌کم مهارت‌های جدیدتری رو هم به برنامه‌ات اضافه کنی. یادت باشه که اگه به کمک نیاز داری، از کسی کمک بخواه.
- به یه متخصص مراجعه کن: اگه با وجود تلاش‌های زیادی که می‌کنی، هنوز هم توی درس خوندن مشکل داری (مثلاً نمی‌تونی زمان رو مدیریت کنی یا تمرکزت رو حفظ کنی) ممکنه یه مشکل تشخیص داده نشده مثل ADHD داشته باشی. برای اینکه بفهمی مشکل چیه، با یه پزشک یا روانشناس مشورت کن. خبر خوب اینه که این مشکل قابل درمانه.
به یاد داشته باش:
هممون با هم توی یه قاییم: دکتر کورنل میگه که “هممون با هم توی یه قاییم.” پس یادت باشه که تنها نیستی و همه دارن تلاش می‌کنن که از این شرایط عبور کنن.
با خودت مهربون باش: این روزها خیلی سخته که بخوای روی درس تمرکز کنی. پس با خودت مهربون باش و از خودت انتظار زیادی نداشته باش.
امیدوارم این نکات بهت کمک کنه که توی این شرایط بتونی بهتر درس بخونی!
