یافته‌های یک مطالعه جدید علمی حاکی از آن است که فرآیند پیری سریع مغز در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی با سرعت بیشتری نسبت به افراد سالم پیش می‌رود و این موضوع می‌تواند به عنوان یکی از عوامل بالقوه در بروز این اختلال روانی جدی مطرح شود.
اسکیزوفرنی یک بیماری روانی پیچیده و ناتوان‌کننده است که بیش از ۲۰ میلیون نفر در سراسر جهان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این بیماری که با علائمی نظیر توهم و هذیان‌های مکرر شناخته می‌شود، معمولا در دوران نوجوانی یا اوایل بزرگسالی ظهور می‌کند و تقریبا تمامی جنبه‌های زندگی فرد را تحت الشعاع قرار می‌دهد.
نظریه‌های موجود در خصوص علت‌شناسی اسکیزوفرنی، تغییرات در رشد مغز در دوره حساس نوجوانی و اوایل بزرگسالی را به عنوان عوامل احتمالی مطرح می‌کنند. همچنین، تشابهاتی بین اسکیزوفرنی و اختلالات رشدی عصبی مانند نارساخوانی، اوتیسم و اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی (ADHD) وجود دارد که معمولا در دوران کودکی بروز می‌کنند.
نتایج تحقیقات مهم درباره روند پیری سریع مغز
با این حال، تحقیقات اخیر نشان می‌دهد که پیری سریع مغز می‌تواند یک عامل محرک بالقوه دیگر در ایجاد اسکیزوفرنی باشد. نکته قابل توجه این است که این فرآیند را می‌توان با استفاده از یک آزمایش خون ساده اندازه‌گیری کرد.
مطالعه انجام شده از این جهت منحصر به فرد است که پروتئین‌های موجود در خون افراد مبتلا به اسکیزوفرنی را که مستقیما از نورون‌های مغز (سلول‌های عصبی مغز) منشاء می‌گیرند، مورد سنجش قرار داده است. این پروتئین، که پروتئین نوروفیلامنت نوری نام دارد، از ساختارهای طویل و نخ‌مانندی تشکیل شده است که به حفظ اندازه و شکل سلول‌های عصبی کمک می‌کند.
پروتئین NfL در صورت آسیب دیدن نورون‌های مغز یا وقوع تخریب عصبی، در خون و مایع مغزی نخاعی آزاد می‌شود. انتشار این پروتئین در پی آسیب به سلول‌های عصبی، آن را به یک نشانگر زیستی (بیومارکر) مفید برای تشخیص و نظارت بر بیماری‌های عصبی و آسیب‌های عصبی تبدیل می‌کند. اندازه‌گیری سطوح NfL می‌تواند اطلاعات ارزشمندی در مورد میزان آسیب عصبی ارائه دهد.
آسیب عصبی به معنای آسیب یا صدمه به نورون‌ها، سلول‌های تخصصی سیستم عصبی است که برای برقراری ارتباط در مغز، نخاع و سیستم عصبی محیطی ضروری هستند. هنگامی که نورون‌ها آسیب می‌بینند، توانایی آن‌ها برای عملکرد صحیح مختل می‌شود و این امر می‌تواند بسته به شدت و محل آسیب، منجر به طیف وسیعی از علائم عصبی شود.
افزایش سطح NfL با طیف وسیعی از بیماری‌های عصبی از جمله بیماری آلزایمر، مولتیپل اسکلروزیس (MS)، بیماری پارکینسون و زوال عقل فرونتوتمپورال مرتبط است. همچنین، سطح NfL به طور طبیعی با افزایش سن بالا می‌رود، زیرا این پروتئین‌ها به تدریج توانایی ترمیم خود را از دست می‌دهند. این افزایش ناشی از ترکیبی از عوامل از جمله فرسودگی تدریجی نورون‌ها در طول زمان است.
در حالی که کاهش حجم ماده خاکستری و ماده سفید مغز و همچنین کاهش اتصالات عصبی همگی بخشی از فرآیند طبیعی و سالم پیری مغز هستند، این تغییرات معمولا به تدریج رخ می‌دهند و ناتوان‌کننده نیستند.
ماده خاکستری مغز حاوی بیشتر نورون‌ها است و مسئول پردازش اطلاعات، حافظه، تصمیم‌گیری، کنترل عضلات و عملکردهای دیداری و شنیداری است. ماده سفید از رشته‌های بلندی تشکیل شده است که مناطق مختلف مغز را به یکدیگر متصل می‌کند و امکان برقراری ارتباط سریع و کارآمد بین آن‌ها را فراهم می‌سازد.
علائم قابل توجه پیری طبیعی و سالم مغز ممکن است شامل افزایش فراموشی، کندتر شدن زمان واکنش و دشواری در انجام چند کار به طور همزمان باشد. این تغییرات با الگوهایی که در بیماری‌هایی مانند اسکیزوفرنی مشاهده می‌شود، بسیار متفاوت است. مطالعه اخیر نشان می‌دهد که در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی، کاهش حجم مغز و اختلال در اتصالات عصبی با سرعت و شدت بیشتری رخ می‌دهد که نشان‌دهنده سن بیولوژیکی بالاتر مغز نسبت به سن تقویمی فرد است.
تحقیقات نشان داده است که در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی، سطح NfL با افزایش سن در مقایسه با میزان افزایش آن در افراد سالم، به طور قابل توجهی سریع‌تر افزایش می‌یابد. این یافته از تسریع روند پیری مغز در این گروه از افراد حکایت دارد.
محققان همچنین نمونه‌هایی از افراد مبتلا به اختلال دوقطبی را مورد بررسی قرار دادند و دریافتند که در این افراد افزایش شتابان مشابهی در سطح NfL مشاهده نمی‌شود. علاوه بر این، داده‌های به دست آمده از روش‌های دیگر، مانند محاسبه سن مغز بر اساس اسکن‌های MRI نیز، از تسریع فرآیند پیری مغز در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی حمایت می‌کند.
عوامل مرتبط با سبک زندگی
به گفته دکتر کریستوس پانتلیس، روانپزشک ملبورنی و نویسنده ارشد این مطالعه، پیری سریع بدن یک مشکل جدی برای افراد مبتلا به اسکیزوفرنی محسوب می‌شود. وی در این باره توضیح می‌دهد:
“یکی از مشکلات مهم این است که افراد مبتلا به اسکیزوفرنی مزمن اغلب در معرض یک سبک زندگی ناسالم قرار دارند. آن‌ها ممکن است انزوا، بیکاری، عدم فعالیت بدنی و مصرف سیگار را تجربه کنند و بسیاری از آن‌ها به مصرف مواد مخدر غیرقانونی روی می‌آورند که می‌تواند وضعیت آن‌ها را تشدید کند.”
در حال حاضر، افراد مبتلا به اسکیزوفرنی به طور متوسط ۲۰ تا ۳۰ سال کمتر از میانگین طول عمر افراد عادی زندگی می‌کنند. این امر عمدتا به دلیل بروز زودهنگام بیماری‌های شایع مرتبط با سن مانند سرطان و بیماری‌های قلبی عروقی است.
حدود نیمی از افراد مبتلا به اسکیزوفرنی حداقل یک بیماری مزمن پزشکی دیگر مانند چاقی، مشکلات تنفسی، درد مزمن و اختلالات مصرف مواد را نیز تجربه می‌کنند.
افراد مبتلا به اسکیزوفرنی به دلیل ترکیبی از عوامل بیولوژیکی، روانی و محیطی، بیشتر در معرض خطر ابتلا به اختلالات مصرف مواد قرار دارند. این عوامل شامل خوددرمانی برای تسکین علائم ناخوشایند، اختلال در عملکرد شناختی، انزوای اجتماعی و مشکلات در پیروی از برنامه‌های درمانی است.
اگرچه سبک زندگی یک عامل مؤثر در افزایش سرعت پیری بدن در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی است، اما مطالعه اخیر می‌تواند گام مهم دیگری در درک و به موقع درمان این بیماری رنج‌آور محسوب شود. نتایج این تحقیقات، دریچه‌های جدیدی را به سوی شناخت مکانیسم‌های بیولوژیکی دخیل در اسکیزوفرنی و توسعه روش‌های درمانی نوین می‌گشاید.
__ تکنو دات مرجع اخبار تکنولوژی __
