مغز ما چگونه خاطرات را ذخیره میکند؟ دانشمندان چسب مولکولی حافظه را کشف کردند
مغز ما یه جوریه که بعضی از خاطرات رو برای همیشه نگه میداره. حالا دانشمندان یه جور “چسب” مولکولی پیدا کردن که انگار وظیفهاش همین کاره.
بذار یه جوری دیگه بگم. هر بار که یه چیزی رو تجربه میکنی، یه سری سلول عصبی توی یه قسمت از مغز به اسم هیپوکامپ با هم فعال میشن. هر بار که به اون خاطره فکر میکنی، همون سلولها دوباره فعال میشن. هر چی بیشتر به یه خاطره فکر کنی، ارتباط بین اون سلولها قویتر میشه.
با گذشت زمان، این اتفاق توی هیپوکامپ، به اضافه یه سری فعالیتهای دیگه توی قسمتهای دیگه مغز، باعث میشه که خاطره از کوتاهمدت به بلندمدت تبدیل بشه.
برای اینکه این خاطرات بلندمدت یادمون بمونه، سلول های مغز یه سری پروتئین میسازن که به قویتر شدن اتصال بین سلولهای عصبی یا همون سیناپسها کمک میکنه. یه پروتئین خیلی مهم به اسم PKMzeta هست که مدام توسط سلولهای عصبی ساخته میشه.
اما یه سوال مهم اینه که چطوری این پروتئین میدونه باید کجا بره؟ چطوری به سیناپسهای درست میچسبه و مطمئن میشه که خاطرات خاص توی مغزمون باقی میمونن؟
دانشمندان فکر میکنن یه مولکول به اسم KIBRA رو پیدا کردن که جواب این سواله. این مولکول مثل یه چسب عمل میکنه و پروتئین PKMzeta رو به سیناپس های قوی میچسبه. به علاوه، مولکول KIBRA ،PKMzeta های جدید رو هم صدا میزنه تا جایگزین PKMzeta هایی بشن که تجزیه شدن.
مطالعات قبلی روی انسانها نشون داده که نسخههای مختلف مولکول KIBRA با عملکرد حافظه (خوب یا بد) مرتبط هستن. دانشمندان میدونستن که KIBRA توی هیپوکامپ موشها با PKMzeta کار میکنه، برای همین تصمیم گرفتن بیشتر روش تحقیق کنن.
تو آزمایشهای آزمایشگاهی، دیدن که اگه جلوی این کار KIBRA و PKMzeta رو بگیرن، حافظه بلندمدت موشها توی تستهایی که باید یه جایی رو به خاطر میسپردن و ازش دوری میکردن، مختل میشه.
تو یه آزمایش دیگه، دیدن که حتی اگه PKMzeta تجزیه میشد، باز هم KIBRA مولکولهای جدید PKMzeta رو به سیناپسها میبرد و اینطوری به موشها کمک میکرد تا یه ماه بعد هم خاطره رو به خاطر داشته باشن.
کارهای قبلی همین تیم نشون داده بود که اگه مقدار PKMzeta رو توی مغز جوندگان زیاد کنن، میتونه حافظههای بلندمدت ضعیفی که با گذشت زمان محو شدن رو قویتر کنه. این موضوع خیلی عجیب بود چون دانشمندان فکر میکردن که PKMzeta به جای اینکه فقط روی حافظه بلندمدت کار کنه، قدرت سیناپسها رو به طور کلی زیاد میکنه.
اما یافتههای جدید نشون میده که مولکول KIBRA مثل یه چسب عمل میکنه و PKMzeta رو به سیناپسهای قوی میچسبه و اینطوری همه چیز توضیح داده میشه.
البته این تحقیقات هنوز اول راهه. آندره فنتون، نویسنده اصلی این مقاله و استاد علوم اعصاب دانشگاه نیویورک، میگه که شاید یه روزی بشه از این دانش برای درمان بیماریهای مغزی مثل آلزایمر که باعث از دست رفتن حافظه میشن استفاده کرد. یه جوری که از KIBRA برای رسوندن PKMzeta یا مولکولهای مشابه به سیناپسهای ضعیف استفاده بشه.
اما خب، توی بیماری های عصبی مثل آلزایمر، سلولهای مغز آسیب میبینن و از بین میرن. پس این نوع درمان فقط تا زمانی که سیناپسهای سالم برای قویتر شدن وجود داشته باشن میتونه کار کنه.
فنتون میگه:
“ما هنوز خیلی مونده تا بفهمیم چطوری میشه از این مولکولها برای چیزایی مثل حافظه، باور و قصد استفاده کرد.”
هنوز چیزای زیادی هست که باید در مورد اینکه چطوری KIBRA و PKMzeta با هم کار میکنن و خاطرات رو توی مغزمون شکل میدن بفهمیم.
واااو