راهنمای کامل نصب SSD روی مادربرد
نصب یه SSD تو کامپیوتر، چه از نوع M.2 باشه چه SATA، یه ارتقاء فوقالعادهست که سرعت کامپیوترت رو حسابی بالا میبره. خوشبختانه، نصب SSD خیلی آسونتره از پیدا کردن بهترین مدلش (البته ما یه راهنمای کامل برای اونم داریم!) یا حتی فهمیدن چگونگی کارکردش. من تو این بخش قرار نیست در مورد این چیزا صحبت کنم، بلکه میخوام مراحل نصب هر دوی این مدلها رو بهت یاد بدم.
این مراحلی که میگم تقریبا برای همه مدلها کاربرد داره. اول با M.2 شروع میکنم چون نصبش یه ذره پیچیدهتره و چند تا نکته هست که قبل از نصب باید بهشون دقت کنی. اگه میخوای بری سراغ بخش نصب SSD های SATA، روی این لینک کلیک کن.
چطور یه SSD از نوع M.2 رو تو کامپیوتر رومیزی نصب کنیم؟
ظاهر یه SSD از نوع M.2 شبیه یه آدامس دراز و باریکه که یه طرفش پر از قطعات ریزه، یه طرفش برچسب داره و تهش هم یه سری اتصالات طلایی داره. بعضی از این مدلها به همین سادگی نصب میشن. بعضیاشون هم یه هیتسینک (خنککننده) دارن و بیشتر شبیه یه بسته آدامس به نظر میرسن تا یه تیکه آدامس. بعضی از مادربردها هم یه درپوش برای اسلات M.2 دارن که باید اول اون رو برداری و بعد SSD رو زیرش جا بدی. همه این مدلها رو تو ادامه توضیح میدم.
۱. سوکت M.2 رو پیدا کنین
قبل از اینکه یه SSD مدل M.2 رو روی کامپیوترت نصب کنی، باید جای مخصوصش روی مادربرد رو پیدا کنی. این جایگاه ممکنه تو جاهای مختلفی قرار بگیره. مثلا تو این عکس، یه دونه مشکی سمت چپه و یه دونه هم کروم سمت راسته. مشخصات هر کدوم از این اسلاتها رو میتونی تو دفترچه راهنمای مادربردت پیدا کنی.
اولین کاری که باید بکنی اینه که جای M.2 رو روی مادربردت پیدا کنی. دنبال یه اسلات تقریبا دو و نیم سانتیمتری بگرد که حدود نیم سانت از مادربرد بیرون زده. هر مادربردی یه شکلیه، ولی جاهای معمولیش زیرِ CPU و نزدیکِ اسلاتهای PCIe تو قسمت پایین مادربرد هستش. اگه پیداش نکردی، دفترچه راهنما رو چک کن.
بعضی از مادربردها یه محافظ از پیش نصب شده دارن که هم به عنوان پخش کننده حرارت و هم یه تیکه تزئینی عمل میکنه. این محافظ رو حتما باید قبل از دسترسی به اسلات M.2 برداری.
اگه مادربردت از دو تا SSD مدل M.2 پشتیبانی میکنه، باید دفترچه راهنما رو بخونی تا ببینی کدوم اسلات برای نصب درایو اصلی (بوت) توصیه میشه. هر اسلات ممکنه عملکرد متفاوتی داشته باشه، یا شاید با استفاده از یکی از اسلاتها، یکی از اسلاتهای PCIe دیگه غیرفعال بشه. خلاصه اینکه، اول دفترچه رو بخون!
۲. پیدا کردن محل نصب M.2
تو قسمت M.2 مادربردت یه سیستمی برای نگه داشتن کارت حافظه (SSD) وجود داره، مثل همون پایه فلزی با پیچ که تو عکس مشخصه (دایره نارنجی). این پیچ و پایه کمک میکنه که SSD موقع وصل شدن به مادربرد، صاف و محکم سر جاش بمونه.
اول باید جای مناسب رو پیدا کنی. بعد حدودا هفت، هشت سانت (سه اینچ) سمت چپ اون، یه پیچی رو پیدا میکنی که تو یه پایه فلزی کوچیک (Standoff) پیچ شده. این پایه اونجاست چون وقتی کارت حافظه رو وصل میکنی، بینش و مادربرد یه فاصله میافته. این پایه فلزی خیلی مهمه چون باعث میشه کارت حافظه صاف بمونه و کج نشه.
اگه مادربردت اون پیچ و پایه رو نداشت، تو جعبهش رو بگرد. شاید تو یه کیسه پلاستیکی کوچیک باشن. اگه هم مادربردت محافظ M.2 داره، باید دو تا پیچی رو پیدا کنی که اون محافظ رو به مادربرد وصل میکنن.
۳. آماده سازی برای نصب SSD M.2
حالا وقتشه که به یه تیکه فلز مثل پایه مبل فلزی دست بزنی تا بدنت تخلیه الکتریکی (Ground) بشه. بعدش هم یه پیچگوشتی بردار. پیچ رو از پایه فلزی باز کن و یه جای مطمئن بذارش که گم نشه یا نیافته رو مادربرد.
اگه محافظ داری، اون رو هم از مادربرد باز کن. ولی حواست باشه به پشتش، اونجا یه پد حرارتی (Thermal Pad) با یه تیکه پلاستیک روش داره. فعلا پلاستیک رو جدا نکن، فقط محافظ رو بذار یه جای مطمئن.
برای کسایی که درپوش دارن، احتمالا محل پیچی وجود نداره. به جاش، احتمالا یه براکت مربعی شکل داره که درایو روش قرار بگیره و درپوش اونو نگه داره.
۴. نصب SSD M.2
بالای درایو M.2 قسمتیه که روش برچسب داره. سمت چپ، شیار نیمدایرهای برای پیچ مادربرد رو می بینید. سمت راست، کانکتورهای طلایی برای اسلات M.2 رو می بینید.
حالا باید درایو رو جا بزنیم. در نظر بگیرید که قسمت “بالای” درایو، قسمتیه که روش مارک یا برچسب داره. لبهای که شیار نیمدایره داره قسمتیه که با پیچ سفت میشه. لبهای که کانکتورهای طلایی داره قسمتیه که تو اسلات M.2 جا میره.
یه شیار کوچیک بین کانکتورها وجود داره که اونها رو به دو قسمت تقسیم می کنه. باید این شیار رو با شیار داخل اسلات M.2 هماهنگ کنید، به صورتی که قسمت بالای درایو به سمت بالا باشه. درایو رو با زاویه ۱۵ درجه به طور محکم داخل اسلات جا بزنید تا دیگه جا نداشته باشه، بعدش ولش کنید.
اگه سیستم شما پیچ و محل پیچ داره، باید درایو رو فشار بدید پایین تا صاف قرار بگیره و شیار نیمدایرهای با محل پیچ هماهنگ بشه. در حالی که درایو رو نگه داشتید، پیچ رو ببندید و تا جایی که راحت هستید سفت کنید. مراقب باشید بیش از حد سفت نکنید، چون ممکنه به درایو، پیچ یا مادربرد آسیب بزنید. اگه درست جا زده باشید، درایو نباید تکون بخوره.
برای کسایی که درپوش دارن، کار کمی پیچیدهتره، پس حوصله کنید.
چون پیچی برای نگه داشتن درایو تو حالت صاف وجود نداره، باید تا زمانی که درپوش رو روش قرار میدید، اونو نگه دارید، یا از کسی کمک بگیرید که تا شما با درپوش کار میکنید، درایو رو نگه داره. شاید بد نباشه قبل از اینکه برچسب رو از پد حرارتی جدا کنید، یه بار به صورت تمرینی انجام بدید، فقط حواستون باشه که اون برچسب رو برای همیشه روش نگه ندارید.
وقتی آماده شدید، برچسب رو جدا کنید و درپوش رو به طور مستقیم روی درایو پایین بیارید. مهمه که اونو مستقیم پایین بیارید، چون پد حرارتی چسبندهست و اگه بعد از اینکه به درپوش چسبید، درایو رو تکون بدید، ممکنه از جای خودش تو اسلات بیرون بیاد. اگه این اتفاق افتاد، نترسید. با احتیاط درایو رو از پد حرارتی جدا کنید و دوباره شروع کنید.
سختترین قسمت این مرحله، هماهنگ کردن پیچها با محل پیچهاست. یه راه حل اینه که همون طور که درپوش رو پایین میارید، پیچها رو روی درپوش نگه دارید. این کار به پیچها اجازه میده که قبل از اینکه پد حرارتی به درایو بچسبه، با محل پیچها تماس پیدا کنن.
بهتره یه نفر درایو رو نگه داره تا شما روی پایین آوردن درپوش و هماهنگ کردن و سفت کردن پیچها با دقت تمرکز کنید. چند بار تمرین کنید تا اینکه پد حرارتی رو باز کنید و کار رو به طور واقعی انجام بدید.
بعد از اینکه پیچها رو هماهنگ کردید، درپوش رو پایین بیارید و پیچها رو سفت کنید. باز هم میگم، لازم نیست بیش از حد سفتشون کنید، فقط در حدودی که لق نباشن.
حرف آخر در مورد SSD M.2
برخی از SSD های M.2 خودشون یه خنک کننده (هیت سینک) داخلی دارند. یه درایو Adata XPG Gammix S70 که ما بررسی کردیم، یه هیت سینک خیلی بزرگ داشت، باعث شد بستن اون تو کامپیوتر سخت بشه. ولی خب، اکثر SSD هایی که ما تست کردیم، اینجوری نیستن و راحت تر میشه نصبشون کرد.
اگه مادربورد شما یه محافظ داره، نمیخواید اونو روی هیت سینکی که همراه با SSD هست بذارید. فقط اون محافظ رو یه جای امن نگه دارید، اگه تو آینده نیاز داشتید ازش استفاده کنید.
خب حالا میریم سراغ نصب یه SSD سایز ۲.۵ اینچی SATA.
نحوه نصب SATA SSD 2.5 اینچی
حالا بریم سراغ نصب یه SSD مدل SATA با اندازه ۲.۵ اینچ. این نصب خیلی بیشتر به کیس کامپیوتر شما و جایی که میخواید SSD رو بذارید بستگی داره، پس روشهای مختلفی وجود داره.
به جای اینکه یه راهنمای دقیق مرحله به مرحله بهت بدم، میریم سراغ اصول کلی که همیشه تو هر نصبی به کار میان. دوباره فرض میکنم یه SSD داری، اگه نداری، میتونی لیست بهترین SSDها رو که معرفی کردیم چک کنی.
دو تا روش رایج برای نصب درایو تو کامپیوتر اینه که یا بذاریمش تو یه محفظه درایو (drive cage) یا اینکه خودمون به بدنهی کیس وصلش کنیم. محفظههای درایو معمولا یه راهحلهایی برای وصل کردن درایو به سینیشون دارن و این سینی هم داخل محفظه سر میخوره.
اگه بخوای به بدنهی کیس وصلش کنی، میتونی هم خود درایو رو با پیچ به بدنهی فلزی کیس وصل کنی، یا اینکه اول درایو رو بذاری تو یه سینی و بعد سینی رو به کیس وصل کنی. هر جوری که انجام میدی، حین مرتب کردن کابلها داخل کیس، حواست باشه که اندازهی کابلها به اندازهی کافی باشه.
برای نصب یه SSD سایز ۲.۵ اینچی SATA به دو تا کابل احتیاج داری:
- کابل دیتای SATA: این کابل اطلاعات رو از SSD به مادربورد منتقل میکنه. دنبال یه کابل بلند، باریک و تخت بگرد که ممکنه تهش یه کانکتور L شکل داشته باشه. این کابل معمولا همراه با مادربورد هستش.
- ابل برق SATA: این کابل برق رو به SSD میرسونه و معمولا چند تا کانکتور داره. این کابل رو تو بستهی پاور (منبع تغذیه) پیدا میکنی.
هر دوتا کابل رو باید به SSD وصل کنی و محکم سر جاشون نگه داری. اینکه اول کابلها رو وصل کنی بعد SSD رو سوار کنی یا برعکس، بستگی به این داره که کجا میخوای SSD رو تو کیس (محفظهی کامپیوتر) نصب کنی.
وصل کردن کابلها خیلی راحته: اول دنبال پورتهای روی SSD بگرد که دو تا هستن. پورت کوتاهتر برای کابل دیتا و پورت بلندتر برای کابل برقِ. اگه دقت کنی، روی هر پورت یه شیار کوچیک هست که نشون میده کابل رو چطور باید وصل کنی.
فقط یه جور میشه کابلها رو وصل کرد. پس کابلها رو همراستا کن و محکم فشار بده تا جا برن. کابل دیتا یه قفل کوچیک داره که موقع وصل شدن یه صدای کلیک آروم میده. اما کابل برق قفل نداره، پس مطمئن شو تا ته فشارش میدی تا خوب وصل بشه.
اتصال به مادربرد
بعد از اینکه کابل رابط رو به SSD وصل کردی، باید اون رو به مادربورد وصل کنی. روی مادربورد چند تا جای خالی برای این کابل (پورت SATA) وجود داره. اینجا باید دفترچه راهنمای مادربوردت رو نگاه کنی.
تو دفترچه دنبال توضیحاتی درباره پورت های SATA بگرد. اگه میخوای سرعت SSDت رو به حداکثر برسونی، باید اون رو به پورت های SATA 6Gbps وصل کنی، ولی پورت های ۳Gbps هم کار می کنن، هرچند سرعتشون کمتره.
تو این مثال، مادربورد شش تا پورت SATA 6G داره که تو سه تا ستون دو تایی قرار گرفتن. معمولا بهتره پورت ها رو به ترتیب وصل کنی. یعنی اگه شماره گذاری از یک شروع میشه، پورت شماره یک رو انتخاب کن و ببین روی مادربورد کدومه.
تو کامپیوترهای نسبتا جدید فرقی نمی کنه به کدوم پورت وصل کنی، اما تو کامپیوترهای قدیمی معمولا اولین پورت بهترین کارایی رو داره. اگه پورت ها مثل این مثال روی هم قرار گرفتن، شاید تشخیص شماره شون کمی سخت باشه. پس با دقت نگاه کن و عجله نکن. این کابل جا میره و قفل میشه، وقتی وصلش کردی یه صدای کلیک خیلی کم می شنوی که یعنی درست وصل شده.
خب، بریم سراغ نکات پایانی نصب SSD مدل SATA 2.5 اینچی
بعضی از کانکتورهای دیتای SATA یه مدل L شکل هم دارن، همونجوری که تو تصویر پایین میبینی.
ممکنه موقع نصب SSD مدل SATA نیاز باشه از این کابل دیتای L شکل که مادربورد بهت میده استفاده کنی، مخصوصا جاهایی که تنگه و جا نمیشه کابل صاف رو وصل کرد. کارایی این کابل دقیقا عین همون کابل صافه.
این کابل L شکل بیشتر به درد مواقعی میخوره که میخوای کابل رو جمع و جور نگه داری تا جایی گیر نکنه. در کل، هر دوی این کابل ها چه صاف باشن چه L شکل، کارشون رو به یه اندازه خوب انجام میدن.
روی کابل برق SATA هم معمولا چندتا پورت مختلف وجود داره. اینجوری میتونی چندتا درایو یا قطعه دیگه رو هم به همین کابل وصل کنی.
احتمالا کابل SATA که از پاور میاد هم چندتا پورت داره که بتونی چندتا درایو رو با یه کابل وصل کنی.
اینکه از کدوم پورت استفاده کنی بستگی به این داره که چقدر باید کابل رو بکشی تا به درایو برسه و اینکه آیا باید با همون کابل به جای دیگه ای هم وصل بشی. در هر صورت، همه ی پورت ها به یه شکلی کار میکنن.
یه نکته آخر هم برای ویندوز ۱۰! اگه داری همزمان یه M.2 و یه SATA SSD نصب میکنی، ممکنه موقع نصب ویندوز گیج بشی که کدوم درایو کدومه.
یه راه حل اینه که موقع نصب ویندوز، کابل درایو SATA رو وصل نکنی. اینجوری فقط گزینه نصب ویندوز رو درایو سریعتر NVMe میاد و گیج نمیشی. بعد از اینکه همه چی رو راه انداختی، میتونی کابل درایو SATA رو وصل کنی، فرمتش بدی و شروع به استفاده ازش کنی.