در طول سال‌ها، آگاهی عمومی نسبت به جنبه‌های مختلف دیابت افزایش یافته است و مردم معمولاً با دیابت نوع ۱ و نوع ۲ آشنایی دارند. با این حال، دیابت نوع ۱.۵، که به عنوان دیابت خودایمنی نهفته در بزرگسالان یا LADA نیز شناخته می‌شود، کمتر مورد توجه قرار گرفته است. با افزایش آگاهی، به ویژه پس از بیان وضعیت سلامتی لنس باس، یکی از اعضای مشهور گروه پاپ آمریکایی NSYNC، بیشتر افراد به این نوع دیابت پی برده‌اند.
دیابت نوع ۱.۵ چیست و چگونه تشخیص و درمان می‌شود؟ در اینجا به بررسی دقیق‌تر این نوع دیابت و تفاوت‌های آن با انواع دیگر می‌پردازیم.
انواع مختلف دیابت و شناخت آنها
دیابت شامل مجموعه‌ای از شرایط پزشکی است که زمانی ایجاد می‌شود که سطح گلوکز یا قند خون به طور غیرطبیعی بالا می‌رود. در واقع، بیش از ده نوع دیابت وجود دارد، اما دو نوع شایع‌تر آن، دیابت نوع ۱ و نوع ۲ هستند. دیابت نوع ۱ به عنوان یک وضعیت خودایمنی شناخته می‌شود که در آن سیستم ایمنی بدن به سلول‌های لوزالمعده که مسئول تولید انسولین هستند، حمله می‌کند و آنها را نابود می‌کند. نتیجه این فرآیند، تولید کم یا عدم تولید انسولین است.
انسولین برای انتقال گلوکز از خون به سلول‌ها ضروری است و این به این معناست که افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ به دوزهای منظم انسولین نیاز دارند تا قند خون خود را در سطح قابل قبول نگه‌دارند. دیابت نوع ۱ معمولاً در کودکان یا نوجوانان بروز پیدا می‌کند.
در مقابل، دیابت نوع ۲، یک بیماری خودایمنی نیست. در این نوع دیابت، سلول‌های بدن به مرور زمان به انسولین مقاومت پیدا می‌کنند و در نتیجه، لوزالمعده قادر به تولید انسولین کافی برای مقابله با این مقاومت نیست. افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ هنوز مقداری انسولین تولید می‌کنند، اما به تدریج توانایی بدن برای استفاده از آن کاهش می‌یابد. این نوع از دیابت معمولاً در بزرگسالان مشاهده می‌شود، اما افزایش شیوع آن در میان کودکان و جوانان نیز نگران‌کننده است. مدیریت دیابت نوع ۲ ممکن است شامل تغییر در سبک زندگی، رژیم غذایی مناسب و در برخی موارد، مصرف داروهای خوراکی و انسولین باشد.
ویژگی‌های دیابت نوع ۱.۵ و تفاوت‌های آن با دیگر انواع دیابت
دیابت نوع ۱.۵، که ویژگی‌هایی هم از دیابت نوع ۱ و هم از نوع ۲ را دارد، زمانی ایجاد می‌شود که سیستم ایمنی بدن به سلول‌های پانکراس که مسئول تولید انسولین هستند، حمله می‌کند. اما بر خلاف دیابت نوع ۱، افراد مبتلا به دیابت نوع ۱.۵ معمولاً به سرعت به انسولین نیاز ندارند، زیرا پیشرفت بیماری آنها معمولاً کندتر است. در واقع، اکثریت بیماران مبتلا به دیابت نوع ۱.۵ به طور متوسط در عرض پنج سال پس از تشخیص، به انسولین نیاز پیدا می‌کنند، در حالی که بسیاری از افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ به محض تشخیص، به انسولین وابسته می‌شوند.
دیابت نوع ۱.۵ عموماً در افراد بالای ۳۰ سال تشخیص داده می‌شود، که این به دلیل پیشرفت آهسته‌تر بیماری است. این سن بالاتر از سن معمول برای دیابت نوع ۱ و کمتر از سن تشخیص رایج برای دیابت نوع ۲ است. همچنین، دیابت نوع ۱.۵ دارای عوامل خطر ژنتیکی و خودایمنی مشابه با دیابت نوع ۱ است، همانند وجود ژن‌های خاص، اما شواهدی نیز وجود دارد که این نوع دیابت ممکن است تحت تأثیر عوامل سبک زندگی مانند چاقی و کم‌تحرکی باشد که به‌طور معمول با دیابت نوع ۲ مرتبط‌اند.
علائم و روش‌های درمان دیابت نوع ۱.۵
علائم دیابت نوع ۱.۵ بین افراد مختلف متفاوت است و در برخی افراد ممکن است هیچ علائمی مشاهده نشود. با این حال، برخی از علائم رایج عبارتند از:
- افزایش تشنگی
- تکرر ادرار
- خستگی مفرط
- تاری دید
- کاهش وزن ناخواسته
در آغاز، درمان دیابت نوع ۱.۵ معمولاً با داروهای خوراکی انجام می‌شود تا سطح گلوکز خون در محدوده طبیعی حفظ شود. بستگی به کنترل گلوکز و نوع داروی مورد استفاده، ممکن است بیماران مجبور باشند سطح گلوکز خون خود را در طول روز به طور منظم کنترل کنند. وقتی سطح میانگین گلوکز خون حتی با داروهای خوراکی نیز از محدوده طبیعی فراتر رود، درمان ممکن است به انسولین تغییر یابد. متأسفانه، هنوز هیچ استراتژی یا پروتکل مدیریتی جهانی برای درمان دیابت نوع ۱.۵ وجود ندارد که بتوان به طور قطعی بر روی آن حساب کرد.
چالش‌های تشخیص و اهمیت تشخیص صحیح
یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها در مورد دیابت نوع ۱.۵، احتمال بالای اشتباه در تشخیص آن است. به‌عنوان مثال، لنس باس در ابتدا به‌عنوان یک بیمار دیابت نوع ۲ تشخیص داده شد اما بعداً مشخص شد که واقعاً به دیابت نوع ۱.۵ مبتلاست. برآوردها نشان می‌دهد که این نوع دیابت در ۵ تا ۱۰ درصد موارد ممکن است به اشتباه به‌عنوان دیابت نوع ۲ شناسایی شود.
دلیل این مسئله می‌تواند به فرآیندهای پیچیده تشخیصی مربوط شود. تشخیص دقیق دیابت نوع ۱.۵ نیازمند آزمایش‌های آنتی بادی خاصی است که می‌تواند نشانگرهای خودایمنی را شناسایی کند. اما همه پزشکان این آزمایش‌ها را به طور منظم سفارش نمی‌دهند، چه به دلیل نگرانی‌های مالی چه به دلیل در نظر نگرفتن این گزینه.
پیشرفت‌های تحقیقاتی و نیاز به آگاهی بیشتر
ما هنوز در حال یادگیری درباره دیابت نوع ۱.۵ هستیم. تحقیقات در این زمینه به‌خصوص در جوامع غیر اروپایی بسیار کمتر از دیابت نوع ۱ و ۲ انجام شده است. طبق تخمین‌های پژوهشی در سال ۲۰۲۳، دیابت نوع ۱.۵ تقریباً ۸.۹ درصد از کل موارد دیابت را تشکیل می‌دهد، که از نظر شیوع، مشابه دیابت نوع ۱ است. اما برای دستیابی به آمار و ارقام دقیق‌تر، باید تحقیقات بیشتری انجام شود.
آگاهی عمومی محدود در مورد دیابت نوع ۱.۵ و مبهم بودن معیارهای تشخیصی می‌تواند اطلاعات موجود در مورد این بیماری را دشوار سازد. بنابراین، تشخیص‌های نادرست می‌تواند برای افراد مبتلا به دیابت نوع ۱.۵ استرس‌زا و گیج‌کننده باشد. تشخیص اشتباه ممکن است به این معنا باشد که بیماران برای دریافت انسولین و مدیریت قند خون خود به صورت مؤثر تأخیر داشته باشند که این امر می‌تواند خطر عوارض جدی را در آینده به همراه داشته باشد.
تشخیص دقیق به بیماران این امکان را می‌دهد که درمان‌های مناسب و مؤثر را دریافت کنند، از هزینه‌های اضافی جلوگیری نمایند و ناراحتی‌های مرتبط با دیابت را کاهش دهند. اگر شما هم علائمی دارید که به نظر می‌رسد ممکن است نشانه‌های دیابت باشد یا از تشخیص قبلی خود اطمینان ندارید، حتماً علائم خود را مورد بررسی قرار دهید و با پزشک خود درباره وضعیت‌تان مشورت کنید. این اقدام می‌تواند تأثیر بسزایی در کیفیت زندگی و مدیریت بیماری‌تان داشته باشد.
