ادب دیجیتال چیست؟ ادب دیجیتال به مجموعهای از رفتارهای مودبانه و محترمانه در تعاملات آنلاین، بهویژه با سامانههای هوشمند و کاربران دیگر، اطلاق میشود. این رفتارها شامل استفاده از واژگانی نظیر لطفا، سپاسگزارم و ببخشید هستند که معمولا ریشه در الگوهای ارتباط انسانی دارند. تعامل کاربران با هوش مصنوعی، به ویژه مدلهای زبانی بزرگ مانند ChatGPT، به تدریج از پرسشهای ساده فراتر رفته و شامل تعاملات پیچیدهتر و حتی جستجوی همراهی شده است.
در این میان، بسیاری از کاربران به طور ناخودآگاه از زبان محترمانه و عباراتی نظیر لطفا و متشکرم در تعاملات خود استفاده میکنند، رفتاری که در ارتباطات انسانی ریشه دوانده است. اما پرسشی که اخیرا مطرح شده، هزینه پنهان این ادب دیجیتالی است. آیا این عبارات مودبانه، علاوه بر زمان، منابع محاسباتی و در نهایت، انرژی را نیز هدر میدهند؟ این پرسش نشان میدهد که حتی ادب نیز در جهان دیجیتال، بیهزینه نیست و نیاز به بازاندیشی دارد.
زبان انسانی در مقابل منطق ماشین
سم آلتمن، مدیرعامل OpenAI، با پاسخی به این پرسش در شبکه اجتماعی X، کنجکاویها را برانگیخت. در حالی که لحن او صمیمانه بود، اما تلویحا به این نکته اشاره کرد که استفاده از کلمات اضافی، هرچند به ظاهر بیاهمیت، میتواند در مقیاس میلیونها تعامل، تاثیر قابل توجهی بر هزینههای عملیاتی OpenAI داشته باشد.
هر کلمهای که کاربر در تعامل با این ابزارها به کار میبرد، به افزایش تعداد توکنها (واحد شمارش متن برای مدلهای زبانی) و در نتیجه، مصرف انرژی بیشتر برای پردازش و تولید پاسخ منجر میشود.
ادب دیجیتال: افزودن معنا یا تحمیل هزینه؟
اگرچه مدلهای هوش مصنوعی ذاتا فاقد احساسات هستند و نیازی به زبان محترمانه ندارند، اما دیدگاههای دیگری نیز در این زمینه وجود دارد. کرت بیورز، مدیر طراحی Microsoft Copilot، معتقد است که استفاده از زبان مودبانه میتواند لحن پاسخهای هوش مصنوعی را شکل دهد و تعاملی صمیمانهتر و هدفمندتر را رقم بزند. به عبارت دیگر، ادب کاربر میتواند بازتابی از ادب را در پاسخهای هوش مصنوعی ایجاد کند و کیفیت کلی تعامل را بهبود بخشد.
بنابراین، در حالی که استفاده از کلمات اضافی مودبانه ممکن است به معنای افزایش وزن و تعداد توکنهای هر درخواست و در نهایت، مصرف بیشتر انرژی باشد، اگر هدف کاربر ایجاد تعاملی طبیعیتر و محترمانهتر است، این هزینه میتواند توجیه پذیر باشد. به نظر میرسد که این موضوع، تعادلی ظریف بین کارایی و تجربه کاربری را به تصویر میکشد.
برای درک بهتر این موضوع، لازم است به نحوه عملکرد مدلهای زبانی بزرگ توجه کنیم. این مدلها بر اساس احتمالات آماری کار میکنند و هر توکن ورودی، در محاسبات مربوط به تولید توکنهای خروجی نقش دارد. هرچه تعداد توکنهای ورودی بیشتر باشد، محاسبات پیچیدهتر و منابع بیشتری برای پردازش آنها مورد نیاز است.
در مقیاس وسیع، حتی افزایش چند توکن در هر تعامل میتواند منجر به هزینههای قابل توجهی در زمینه مصرف انرژی و زیرساختهای محاسباتی شود.
هزینه–فایده تعامل انسانی نما با هوش مصنوعی
با این حال، نباید از نظر دور داشت که هدف نهایی از توسعه این ابزارها، تسهیل و بهبود تجربه کاربری است. اگر استفاده از زبان محترمانه باعث میشود که کاربران احساس راحتی و رضایت بیشتری در تعامل با هوش مصنوعی داشته باشند و پاسخهای دقیقتر و مرتبطتری دریافت کنند، آنگاه این هزینه میتواند به عنوان سرمایه گذاری در کیفیت تعامل تلقی شود.
علاوه بر این، تحقیقات در زمینه تعامل انسان و هوش مصنوعی نشان میدهد که کاربران اغلب تمایل دارند با این سیستمها به شیوهای مشابه تعامل با انسانها رفتار کنند. این امر میتواند ناشی از تلاش برای ایجاد ارتباطی موثرتر یا حتی غلبه بر احساس تعامل با یک ماشین بی روح باشد. در این چارچوب، استفاده از زبان محترمانه میتواند بخشی طبیعی از این فرایند تعامل باشد.
در نهایت، به نظر میرسد که پاسخ قطعی به این پرسش که آیا ادب دیجیتالی اتلاف منابع است یا خیر، به دیدگاه و اولویتهای ما بستگی دارد. از یک سو، کارایی و بهینه سازی مصرف منابع محاسباتی اهمیت دارد. از سوی دیگر، تجربه کاربری و ایجاد تعاملی طبیعی و رضایت بخش نیز از اهداف کلیدی توسعه هوش مصنوعی است. شاید راهکار میانه، آگاهی کاربران از این هزینه پنهان و یافتن تعادلی بین ادب و اختصار در تعاملاتشان با هوش مصنوعی باشد.
به هر حال، اظهار نظر صریح و در عین حال شوخ طبعانه سم آلتمن، دریچهای نو به این بحث باز کرد و ما را به تفکر در مورد جزئیات ناپیدای تعامل با فناوریهای پیشرفته واداشت.
__ تکنو دات مرجع اخبار تکنولوژی __